علائم روماتیسم چگونه هستند؟

علائم روماتیسم چگونه هستند؟

روماتیسم، التهابی است که بصورت متقارن، کل بدن را درگیر خود می کند. علائم این بیماری عبارتند از:

• خستگی
• کسالت
• تب
• درد و خشکی در بیش از یک مفصل
• خشکی و حرکت دشوار مفاصل در صبح
• حساسیت و تورم در مفاصل آسیب دیده
• بی حسی و گزگز
• کاهش دامنه حرکتی مفصل
• کاهش وزن و کاهش اشتها

درد و علائم روماتیسم در هر فردی به شیوه متفاوتی ظاهر می شود. درد، حساسیت و گرما در درون و اطراف مفصل آسیب دیده ناشی از التهاب روماتیسم است. بسیاری از بیماران درد RA را به صورت دردی عمیق، مداوم و فراگیر توصیف می کنند. خشکی مفاصل و دشواری در حرکت دادن آن ها در صبح می تواند ناشی از عدم تحرک به مدت طولانی (7 الی 8 ساعت) باشد و از علائم رایج روماتیسم است.

در برخی از بیماران، دوره هایی از درد طاقت فرسا، کمبود انرژی و خستگی شدید مشاهده می شود. درصورتی که التهاب مفاصلی مانند مفصل لگن یا زانوها را درگیر کند، درد می تواند بر کیفیت حرکت و راه رفتن تاثیر منفی داشته باشد.

علائم و تاثیرات منفی روماتیسم صرفا شامل جسم نبوده و سلامت شناختی و روانی را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. از علائم این بیماری بر شناخت می توان به از دست دادن حافظه (آلزایمر)، مه مغزی، سردرگمی و پریشانی روانی، مشکل در تفکر و تصمیم گیری و استدلال اشاره کرد. همچنین روماتیسم سبب نوسانات خلقی، افسردگی، احساس غم و ناامیدی و اضطراب می شود.

علائم روماتیسم خونی چیست؟

لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE) یک بیماری خود ایمنی است که به روماتیسم خونی معروف است . در بیماری روماتیسم خونی سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت های سالم حمله می کند. می تواند پوست، مفاصل، کلیه ها، مغز و سایر اندام ها را تحت تاثیر قرار دهد.

شایع ترین علائم روماتیسم خونی(لوپوس) عبارتند از:

• درد مفاصل ، درد عضلانی یا درد قفسه سینه (به خصوص زمانی که نفس عمیق می‌کشید)
• سردرد
• بثورات پوستی (معمولاً در سرتاسر صورت شما راش وجود دارد که ارائه دهندگان گاهی اوقات آن را راش پروانه ای می نامند)
• تب
• ریزش مو
• زخم های دهان
• خستگی (احساس خستگی دائمی)
• تنگی نفس (تنگی نفس)
• غدد متورم
• تورم در بازوها، پاها یا روی صورت شما
• گیجی
• لخته های خون

لوپوس گاهی اوقات می تواند باعث بیماری ها یا مشکلات دیگری شود، از جمله:

• حساسیت به نور (حساسیت به نور خورشید)
• خشکی چشم
• افسردگی (یا سایر شرایط سلامت روان)
• تشنج
• کم خونی
• سندرم رینود
• پوکی استخوان
• بیماری قلبی
• بیماری کلیوی

پیشرفت بیماری

روماتیسم، بیماری است که با گذشت زمان وخیم تر می شود. پیشرفت بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و عوامل بسیاری بر آن تاثیر دارند. از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر پیشرفت بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• میزان پیشرفت بیماری در زمان تشخیص
• سن فرد
• روند فعالیت بیماری در زمان تشخیص
• وجود آنتی بادی های مرتبط با روماتیسم در خون

در خون افراد مبتلا به بیماری روماتیسم دو نوع آنتی بادی وجود دارد که با گذر زمان و پیشرفت بیماری افزایش پیدا می کند. فاکتور روماتوئید (RF) و آنتی بادی ضد سیترولینه (Anti-CCP / ACPA) که نوعی پروتئین است. فاکتور روماتوئید و ACPA در بیشتر بیماران قابل تشخیص بوده و وجود این دو آنتی بادی سبب افزایش فعالیت بیماری و در نتیجه پیشرفت آن می گردد. روند پیشرفت روماتیسم تدریجی بوده و سال ها زمان می برد. با این حال پژوهشگران پیشرفت بیماری را به چند مرحله طبقه بندی کرده اند.

مراحل و علائم بیماری روماتیسم پیشرفته

1. مرحله اول (روماتوئید اولیه): در این مرحله سیستم ایمنی بدن فعال شده و سلول های التهابی اعم از ماکروفاژها، سلول های T  و B، حمله به بافت های سینوویال را آغاز می کنند. از اولین مفاصل درگیر، می توان به مفاصل کوچک دست و پا اشاره کرد. علائمی مانند درد و خشکی مفاصل، خستگی شدید یا تب در مرحله اول خیلی مشهود نیست.
2. مرحله دوم (روماتوئید متوسط): بیماری به تدریج وخیم تر خواهد شد. در این مرحله آسیب حاصل از ضخامت سینوویال متوجه مفاصل می شود. محدودیت در دامنه حرکت و شروع درد از ویژگی های این مرحله است. در برخی موارد التهاب می تواند سایر نواحی بدن به ویژه پوست و چشم را درگیر کند.
3. مرحله سوم (روماتوئید شدید): از علائم محسوس این مرحله می توان به درد، تورم شدید، ضعیف عضلانی، مشکلات و ناتوانی حرکتی و آسیب استخوان و مفاصل اشاره کرد.
4. مرحله چهارم (پایان): مرحله پایانی روماتوئید، مرحله چهارم بیماری است. در این مرحله مفاصل از کار می افتد. فرد درد شدیدی را تجربه می کند و پیشرفت بیماری منجر به از دست دادن عملکرد و ناتوانی حرکتی می شود. رسیدن به مرحله پایانی روماتیسم سال ها زمان می برد. امروزه با پیشرفت درمان های پزشکی، بسیاری از افراد مبتلا به RA هرگز به این مرحله نرسیده و علائم در مراحل آغازین کنترل می شوند.

تاثیر روماتیسم بر بدن

اگرچه تاثیر اصلی روماتیسم بر مفاصل است، اما سایر اعضای بدن نیز می توانند تحت تاثیر این بیماری قرار بگیرند. در واقع این بیماری با تاثیراتی که بر بدن دارد در نهایت منجر به آسیب رسیدن به تمامی مفاصل و اندام ها خواهد شد. سایر نواحی که تحت تاثیر عوارض روماتیسم هستند عبارتند از:

• چشم ها: خشکی چشم و قرمزی از عوارض روماتیسم بر چشم ها است. وخامت بیماری هایی مانند اسکلریت  (التهاب سفیدی چشم) و یووئیت (التهاب لایه میانی چشم) از عوارض RA بر چشم است. از سوی دیگر این بیماری می تواند منجر به افزایش ریسک ابتلا به سندرم شوگرن شود.  این سندرم نوعی بیماری خودایمنی است که غدد اشکی را تحت تاثیر قرار می دهد.
• دهان: خشکی دهان، بیماری ها مرتبط با لثه مانند انواع عفونت ها و مشکلات دندان از پیامدهای منفی روماتیسم بر دهان است.
• پوست: RA  می تواند منجر به ایجاد بثورات و زخم های پوستی بر نواحی بازوها و پاها شود. همچنین ندول های روماتوئیدی نیز از دیگر عوارض این بیماری بر پوست است.
• قلب و عروق: ریسک ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی در افراد مبتلا به RA بیش از سایر افراد است. التهاب ناشی از روماتیسم سبب افزایش خطر بیماری های قلبی و همچنین باریک شدن عروق خونی می گردد.
• کم خونی: سطوح پایین هموگلوبین و کم خونی نیز از عوارض دیگر روماتیسم است.
• مشکلات ریوی: بیماری بینابینی ریه که به آن زخم بافت ریه نیز می گویند، از عوارض ناشی از التهاب کنترل نشده روماتیسم است. این بیماری سبب تنگی نفس و عبور سخت تر اکسیژن در ریه ها و جریان خون می شود.
• عملکرد کلیه ها: ریسک ابتلا به بیماری ها و نارسایی کلیوی در افراد مبتلا به روماتیسم بیشتر از سایر افراد است. RA با بیماری های دیگری نظیر آمیلوئیدوز و تجمع غیرطبیعی پروتئین در کلیه ها نیز مرتبط است. اگرچه آمیلوئیدوز هر عضو دیگری از بدن مانند قلب و پوست را درگیر می کند، اما احتمال ابتلا کلیه ها به این بیماری بیش از سایر اعضا است. از طرفی مصرف داروهای ضد التهابی و غیراستروئیدی جهت کاهش علائم التهاب نیز می تواند سبب آسیب به کلیه ها شود.

اگرچه روماتیسم به خودی خود بیماری کشنده ای نیست، اما عوارض آن بر سایر اعضای بدن می تواند تهدید کننده حیات فرد باشد. امروزه درمان های مدرن و غیرتهاجمی، در کاهش نرخ التهاب و افزایش طول عمر بیماران نقش موثری دارند.

علل روماتیسم، عوامل زمینه ساز و محرک ها

همانطور که گفته شد روماتیسم نوعی بیماری خودایمنی است که در اثر نقص در سیستم ایمنی بدن ایجاد شده و منجر به حمله به بافت های سالم می گردد. تاکنون علل دقیق ابتلا به این بیماری شناسایی نشده است. با این حال محققان گمان می کنند که عوامل ژنتیکی، محیطی، سبک زندگی و هورمون های خاصی در ابتلا به این بیماری دخالت دارند. عوامل زمینه ساز می توانند به تنهایی یا در ترکیب با یکدیگر سبب اختلال در سیستم ایمنی بدن شوند. از جمله عوامل زمینه ساز ابتلا به RA می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ژنتیک: یکی از عوامل زمینه ساز در ابتلا به این بیماری، سابقه خانوادگی است. البته در برخی موارد ابتلا به روماتیسم به سابقه خانوادگی ارتباطی نداشت. لذا نمی توان این عامل را به تنهایی در ابتلا به RA دخیل دانست.
• محیط: زندگی در برخی محیط ها با ویژگی های خاص می توان ریسک ابتلا به RA را افزایش دهد. ویژگی های محیطی دخیل در بیماری عبارتند از:  قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و آلاینده ها، استرس مزمن، ضربه های روحی و جسکی شدید، یک بیماری خاص و یا عفونت های ویروسی و باکتریایی.
• سبک زندگی: سبک زندگی ناسالم مانند سیگار کشیدن، مصرف غذاهای فست فودی و ناسالم، رژیم غذایی نادرست و چاقی می تواند ریسک ابتلا به RA را افزایش دهد.
• هورمون ها و جنسیت: پژوهش ها حاکی از آن است که هورمون های جنسی زنانه و مردانه نیز در ابتلا به RA دخیل هستند. زنان 3 برابر بیشتر در معرض ابتلا به روماتیسم اند. به همین دلیل، محققان بر این باورند که هورمون های جنسی در ایجاد بیماری نقش دارند. از طرفی نیز حدود نیمی از زنان در طول سال های باروری (یعنی سنین 18 تا 40 سال) به این بیماری مبتلا شده اند.

درمان زودهنگام روماتیسم

هدف درمان های روماتیسم کنترل التهاب و درد، توقف آسیب دیدگی مفاصل و پیشگیری از ناتوانی است. جهت دستیابی به این اهداف، استفاده از داروها، شیوه های درمانی غیرتهاجمی، تغییر شیوه زندگی و جراحی جهت بازگشت توان عملکردی مفاصل و ترمیم آسیب دیدگی پیشنهاد می شود. از جمله داروهایی که به تنهایی یا به صورت ترکیبی جهت درمان بیماری مورد استفاده قرار می گیرند؛ عبارتند از:

• NSAIDها: مانند ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم که جهت کاهش التهاب و درد خفیف تا متوسط می توانند مصرف شوند.
• کورتیکواستروئیدها: که جهت کاهش شدت علائم و کنترل کوتاه مدت درد و التهاب استفاده می شوند.
• DMARDs یا داروهای ضد روماتیسمی ترمیم کننده: که جهت کاهش سرعت پیشرفت بیماری و جلوگیری از آسیب دائمی مفاصل می توان استفاده نمود.
• DMARDهای بیولوژیکی: از این دسته از داروها به علت قوی بودن جهت تحت تاثیر قرار دادن پروتئین های التهابی به نام سیتوکین استفاده می شود.
• JAK یا مهارکننده های ژانوس کیناز: جهت جلوگیری از آسیب مفاصل، کاهش التهاب و تضعیف سیستم ایمنی بدن مورد استفاده قرار می گیرند.

اگر اخیرا تشخیص روماتیسم را دریافت کرده باشید، و درصورتی که منع پزشکی مانند حساسیت دارویی وجود نداشته باشد، پزشک درمان را با متوترکسات که نوعی DMARD است و دشمن روماتیسم نامیده میشود، شروع خواهد کرد. درمان اولیه RA حداقل شش ماه ادامه دارد و در صورتی که علائم بیماری بهبود پیدا نکند یا شاهد وخامت علائم باشید، DMARD بیولوژیکی نیز به گزینه های درمانی اضافه خواهد شد.

درمان بلندمدت RA و مدیریت وخامت بیماری

بیماران مبتلا به RA باید تا آخر عمر تحت درمان قرار داشته باشند. روند درمان شامل ویزیت های منظم با متخصص روماتولوژی و انجام آزمایش هایی جهت اریابی عملکرد درمان و نظارت بر عوارض جانبی داروها خواهد بود. درمان طولانی مدت RA جهت کنترل التهاب و به حداقل رساندن آسیب دیدگی مفاصل از اهمیت بالایی برخوردار است.

روماتولوژیست کیست؟

روماتولوژیست پزشکی با تخصص در بیماری های مرتبط با استخوان ها، مفاصل و ماهیچه هاست. پزشک متخصص روماتولوژی می تواند تشخیص روماتیسم را تایید کرده و برنامه های درمانی را تجویز کند. افزون بر این، روماتولوژیست جهت کنترل بیشتر درد و علائم، درمان های غیردارویی موثر را نیز پیشنهاد می دهد. به عنوان مثال، فیزیوتراپی از جمله درمان های غیردارویی است که به قوی شدن مفاصل و تحرک بیشتر کمک می کند. مطالعات انجام شده بر اثربخشی فیزیوتراپی در مدیریت علائم روماتیسم حاکی از آن بود که این شیوه درمانی در کنترل درد و خشکی مفاصل در RA، بهبود دامنه حرکتی، بازیابی عملکرد مفاصل و پیشگیری از ناتوانی حاصل از آسیب دیدگی موثر است.

کاردرمانگر نیز ممکن است شیوه هایی را برای حفظ مفاصل از آسیب دیدگی در زمان انجام کارهای روزمره پیشنهاد دهد. درصورتی که فرد آسیب مفصلی و درد شدید را تجربه کند، احتمالا پزشک جراحی های ترمیمی یا جایگزینی مفاصل آسیب دیده را جهت کاهش علائم تجویز کند.